โรคตับอ่อนอักเสบเฉียบพลันในสุนัข อาการเป็นยังไง ภัยที่ห้ามมองข้าม!

ถ้าน้องหมาที่บ้านเริ่มมีอาการ อาเจียน เบื่ออาหาร หรือดูซึมผิดปกติ หลายคนอาจคิดว่าน้องหมาป่วยเล็กน้อย เช่นท้องเสียหรือกินของแปลกเข้าไป แต่รู้ไหมว่าอาการเหล่านี้อาจไม่ธรรมดาอย่างที่คิด เพราะอาจเป็นสัญญาณของ โรคตับอ่อนอักเสบในสุนัข โรคยอดฮิตที่เจ้าของหลายคนมักไม่ทันสังเกต โดยเฉพาะตับอ่อนอักเสบเฉียบพลันในสุนัข ที่มักเกิดขึ้นแบบรวดเร็วและรุนแรง ถ้าไม่ได้รับการรักษาอย่างทันท่วงที อาจเป็นอันตรายถึงชีวิตได้เลย

วันนี้ Yora Thailand เลยอยากชวนเพื่อน ๆ มาทำความรู้จักโรคนี้กันไว้ตั้งแต่เนิ่น ๆ จะได้รู้เท่าทันและสังเกตอาการได้ทันเวลา เพราะถ้าเราเข้าใจตั้งแต่ต้น ก็จะช่วยให้น้องหมาปลอดภัยมากขึ้น และได้รับการดูแลอย่างถูกวิธีเมื่อเกิดอาการขึ้นจริง

---

โรคตับอ่อนอักเสบเฉียบพลัน (Acute Pancreatitis) 

โรคตับอ่อนอักเสบเฉียบพลัน (Acute Pancreatitis) คือ ภาวะที่ตับอ่อนของน้องหมาเกิดการอักเสบอย่างรวดเร็วและรุนแรง โดยตับอ่อนเป็นอวัยวะสำคัญที่ช่วยย่อยอาหารและควบคุมระดับน้ำตาลในเลือด เมื่อเกิดความผิดปกติ เอนไซม์ย่อยอาหารที่ควรถูกส่งไปทำงานในลำไส้ กลับมาทำร้ายเนื้อเยื่อของตับอ่อนเองแทน จึงทำให้เกิดการอักเสบขึ้นอย่างเฉียบพลัน

โรคนี้มักมีสาเหตุจาก การสุนัขอาหารไขมันสูง อาหารคน หรืออาหารที่มีสารอาหารไม่สมดุล ซึ่งกระตุ้นให้เอนไซม์ในตับอ่อนทำงานหนักเกินไป ทำให้มีการหลั่งเอนไซม์จากตับอ่อนเข้าสู่กระแสเลือด ส่งผลให้เกิดการอักเสบในระดับเซลล์ และอาจลามไปยังอวัยวะอื่น ๆ ได้หากปล่อยทิ้งไว้นาน

สุนัขเป็นโรคตับอ่อนอักเสบเฉียบพลัน มีอาการยังไง

อาการของตับอ่อนอักเสบเฉียบพลันในสุนัข มักเกิดขึ้นแบบรวดเร็ว จนเจ้าของหลายคนอาจสังเกตไม่ทันในช่วงแรก เริ่มจากอาการทั่วไปที่ดูเหมือนป่วยเล็กน้อย แต่กลับรุนแรงขึ้นในเวลาไม่นาน เช่น

• อาเจียนเฉียบพลัน บางครั้งมีแต่น้ำดีหรือไม่มีเศษอาหารเลย

• ภาวะขาดน้ำ เหงือกแห้ง ผิวหนังขาดความยืดหยุ่น

• ซูบผอม เบื่ออาหาร ซึม ไม่ร่าเริง เหมือนหมดแรงหรือไม่อยากขยับตัว

• ท้องเสีย บางตัวอาจมีอุจจาระเหลวหรือมีกลิ่นแรงผิดปกติ

• มีไข้ ตัวร้อน หอบ หรือกระหายน้ำมากกว่าปกติ

ในบางกรณี หากการอักเสบของตับอ่อนรุนแรงมาก เอนไซม์ที่หลั่งออกมาอาจเข้าสู่กระแสเลือด จนกระตุ้นให้ร่างกายเกิดการอักเสบทั่วระบบ (Systemic Inflammatory Response Syndrome) ส่งผลให้ อวัยวะอื่น ๆ ทำงานผิดปกติ หรือเกิดภาวะช็อกได้ ซึ่งถือเป็นภาวะอันตรายที่ต้องรีบพาไปพบสัตวแพทย์ทันที

ทำไมน้องหมาถึงเป็นตับอ่อนอักเสบ? รวมสาเหตุที่เจ้าของควรรู้ไว้ก่อนสาย

โรคตับอ่อนอักเสบในสุนัข มักไม่ได้เกิดจากสาเหตุเดียวเสมอไป แต่เป็นผลจากหลายปัจจัยที่เกี่ยวข้องกัน ทั้งเรื่องอาหาร พันธุกรรม สุขภาพ หรือแม้แต่การใช้ยา

• โภชนาการและอาหารไขมันสูง การให้อาหารที่มีไขมันมากเกินไป เช่น ของทอด หรืออาหารคน ทำให้ตับอ่อนทำงานหนักและมีโอกาสอักเสบได้ง่าย

• ยาบางชนิด ยากลุ่ม ซัลฟา (Sulfa drugs) หรือยาเคมีบำบัดบางชนิด เช่น Azathioprine สามารถกระตุ้นให้เกิดภาวะตับอ่อนอักเสบในสุนัขได้

• โรคอ้วนและความผิดปกติของการเผาผลาญไขมัน สุนัขที่มีน้ำหนักเกิน หรือมีระบบเผาผลาญไขมันผิดปกติ จะมีความเสี่ยงสูงขึ้น เพราะไขมันส่วนเกินจะรบกวนการทำงานของตับอ่อน

• ไขมันในเลือดสูง (Hyperlipidaemia) 

• แคลเซียมในเลือดสูง (Hypercalcaemia) 

• ความดันโลหิตต่ำ (Hypotension) 

• อายุของสุนัข สุนัขวัยกลางคนขึ้นไปมักมีความเสี่ยงมากกว่าวัยอื่น ๆ เพราะระบบย่อยเริ่มทำงานช้าลง

• พันธุกรรมและสายพันธุ์ สายพันธุ์ที่พบว่ามีความเสี่ยงมากกว่าปกติ ได้แก่ ชเนาเซอร์ (Schnauzer) และ ยอร์คเชียร์ เทอร์เรีย (Yorkshire Terrier)

• ประวัติการผ่าตัดช่องท้อง สุนัขที่เคยผ่าตัดช่องท้องมาก่อน มีแนวโน้มสูงที่จะมีภาวะนี้ 

ระดับความรุนแรงของโรคตับอ่อนอักเสบในสุนัข 

แม้ว่าโรค ตับอ่อนอักเสบเฉียบพลันในสุนัข จะเกิดขึ้นจากสาเหตุคล้ายกัน แต่ความรุนแรงของโรคจะแตกต่างกันไปในแต่ละตัว บางรายอาการไม่มาก สามารถกลับมาฟื้นตัวได้เร็ว แต่บางรายอาจมีภาวะแทรกซ้อนจนต้องเข้ารับการดูแลอย่างใกล้ชิดในโรงพยาบาล

มาดูกันว่าอาการแต่ละระดับมีลักษณะเป็นอย่างไรบ้าง

1. ตับอ่อนอักเสบเล็กน้อย (Mild Acute Pancreatitis)

สำหรับเคสที่อาการยังไม่หนักมาก น้องหมาอาจมีแค่อาเจียนหรือเบื่ออาหารเล็กน้อย แต่ยังเดินได้ตอบสนองดี และไม่มีภาวะแทรกซ้อน คุณหมอจะทำการฉีดยาและให้สารน้ำใต้ผิวหนัง เพื่อช่วยให้ร่างกายฟื้นตัว หลังจากนั้นเจ้าของสามารถพาน้องกลับไปดูแลต่อที่บ้านได้ แต่สิ่งสำคัญคือ ต้องพาน้องมาตรวจติดตามตามนัด เพื่อให้แน่ใจว่าตับอ่อนกลับมาทำงานปกติแล้วจริง ๆ

2. ตับอ่อนอักเสบรุนแรงปานกลาง (Moderately Severe Acute Pancreatitis)

หากน้องหมาเริ่มมีอาการหนักขึ้น เช่น อาเจียนบ่อย ซึมมาก หรือท้องเสียต่อเนื่อง คุณหมอมักจะแนะนำให้รับตัวไว้ดูอาการในโรงพยาบาล เพราะในช่วงนี้อาจเกิดภาวะแทรกซ้อน เช่น การขาดน้ำ หรืออวัยวะบางส่วนเริ่มทำงานผิดปกติ โดยทั่วไป หากตอบสนองต่อการรักษาได้ดี ภายใน 48 ชั่วโมงแรกอาการจะเริ่มทรงตัวและค่อย ๆ ดีขึ้น

3. ตับอ่อนอักเสบรุนแรงมาก (Severe Acute Pancreatitis)  

ในกรณีนี้น้องหมาจะมีอาการรุนแรง เช่น อาเจียนไม่หยุด ซึมมาก ตัวเย็น หรือมีภาวะขาดน้ำรุนแรง บางรายอาจเกิด ภาวะหัวใจเต้นผิดจังหวะ ไตวายเฉียบพลัน หรือช็อก ได้เลย กลุ่มนี้ต้องได้รับการดูแลอย่างใกล้ชิดจากสัตวแพทย์ เพราะมีความเสี่ยงสูงต่อการเกิดภาวะแทรกซ้อนหลายอย่าง เช่น การทำงานของอวัยวะภายในล้มเหลว ซึ่งอาจเป็นอันตรายถึงชีวิต การรักษามักเน้นไปที่การ ประคับประคองอาการ (Supportive Care) เช่น ให้น้ำเกลือ ยาลดอักเสบ ยาแก้อาเจียน และดูแลระบบอวัยวะให้ทำงานต่อได้อย่างปลอดภัยที่สุด

การตรวจวินิจฉัยโรคตับอ่อนอักเสบเฉียบพลันในสุนัข

ถ้าน้องหมาเริ่มมีอาการผิดปกติ เช่น อาเจียน เบื่ออาหาร หรือซึม ไม่ร่าเริงเหมือนเดิม อย่าเพิ่งคิดว่าเป็นแค่ป่วยเล็กน้อย เพราะอาการเหล่านี้อาจเป็นสัญญาณของ โรคตับอ่อนอักเสบเฉียบพลัน ได้เช่นกัน สิ่งที่สำคัญที่สุดคือ อย่ารอดูอาการเอง แต่ควรรีบพาไปพบสัตวแพทย์ เพื่อให้คุณหมอช่วยตรวจหาสาเหตุที่แท้จริง และวางแผนการรักษาได้อย่างเหมาะสมตั้งแต่เนิ่นๆ

ขั้นตอนการตรวจวินิจฉัยที่มักใช้โดยสัตวแพทย์

โดยทั่วไป คุณหมอจะเริ่มจาก

• ซักประวัติและตรวจร่างกายเบื้องต้น เพื่อดูว่ามีปัจจัยเสี่ยง เช่น กินอาหารมัน ๆ หรือมีโรคประจำตัวหรือไม่ รวมถึงตรวจว่ามีอาการขาดน้ำ ปวดท้อง หรือไข้ร่วมด้วยหรือเปล่า

• ตรวจเลือดและอัลตราซาวด์ เพื่อดูการทำงานของตับอ่อนและอวัยวะข้างเคียง ซึ่งช่วยยืนยันได้ว่าน้องหมาเป็นตับอ่อนอักเสบ จริงหรือไม่ และอยู่ในระดับใด

• ติดตามอาการอย่างต่อเนื่อง สุนัขบางตัวอาจต้องนอนพักที่โรงพยาบาลเพื่อดูแลอย่างใกล้ชิด โดยเฉพาะรายที่มีอาการรุนแรงหรือขาดน้ำมาก

การรักษาโรคตับอ่อนอักเสบเฉียบพลันในสุนัข

เมื่อสุนัขถูกวินิจฉัยว่าเป็น โรคตับอ่อนอักเสบเฉียบพลัน ขั้นตอนต่อไปที่สำคัญคือการดูแลรักษาอย่างถูกวิธี โดยการรักษาจะขึ้นอยู่กับระดับความรุนแรงของอาการ และมักเน้นไปที่การประคับประคอง เพื่อให้น้องหมาฟื้นตัวจากภาวะอักเสบได้เร็วที่สุด

พักการทำงานของตับอ่อน

ในช่วงแรกของการรักษา สัตวแพทย์มักให้น้องหมา งดอาหารและน้ำชั่วคราว เพื่อให้ตับอ่อนได้หยุดทำงานและลดการอักเสบ เพราะทุกครั้งที่มีอาหารเข้าสู่ลำไส้ ตับอ่อนจะถูกกระตุ้นให้ผลิตน้ำย่อยเพิ่มขึ้น ซึ่งอาจทำให้การอักเสบแย่ลง

การให้น้ำเกลือและควบคุมสมดุลในร่างกาย

คุณหมอจะให้ สารน้ำทางหลอดเลือดดำ (IV Fluid) เพื่อช่วยป้องกันภาวะขาดน้ำ และช่วยให้เลือดไหลเวียนไปเลี้ยงตับอ่อนได้ดีขึ้น นอกจากนี้ยังช่วยรักษาสมดุลของเกลือแร่และกรดด่างในร่างกาย ซึ่งเป็นสิ่งจำเป็นต่อการฟื้นตัวของน้องหมา

ยาควบคุมอาการร่วม

• ยาลดปวด: เพื่อช่วยให้น้องหมารู้สึกสบายขึ้นและลดภาวะเครียดจากอาการเจ็บ

• ยาลดอาเจียน: สำหรับเคสที่มีอาการอาเจียนต่อเนื่อง เพื่อให้น้องหมาพักได้ดีขึ้นและป้องกันภาวะขาดน้ำ

• ยาปฏิชีวนะ: ใช้ในกรณีที่ตรวจพบว่ามีการติดเชื้อร่วมด้วย โดยสัตวแพทย์จะเลือกชนิดที่ปลอดภัยต่อระบบตับอ่อน

การกลับมาให้อาหารหลังอาการดีขึ้น

เมื่ออาการอักเสบเริ่มลดลง คุณหมอจะเริ่มให้ทดลองกินอาหารอีกครั้ง โดยเน้นอาหารที่ ไขมันต่ำ ย่อยง่าย มีเส้นใยที่ช่วยระบบขับถ่าย เพื่อไม่กระตุ้นให้ตับอ่อนทำงานหนักเกินไปในช่วงฟื้นตัว

การป้องกันโรคตับอ่อนอักเสบเฉียบพลันในสุนัข

โรคตับอ่อนอักเสบสามารถ ป้องกันได้ หากเจ้าของดูแลน้องหมาอย่างเหมาะสมในชีวิตประจำวัน ทั้งเรื่องอาหาร น้ำหนัก และการออกกำลังกาย เคล็ดลับง่าย ๆ ที่ช่วยให้น้องหมาห่างไกลจากโรคนี้ มีดังนี้

• ควบคุมน้ำหนักให้อยู่ในเกณฑ์ปกติ สุนัขอ้วนมีความเสี่ยงสูงที่จะเกิดปัญหาตับอ่อน เพราะไขมันในร่างกายมากเกินไปจะรบกวนการทำงานของระบบย่อยอาหาร

• เลือกอาหารที่ไขมันต่ำ หลีกเลี่ยงอาหารมัน หรืออาหารคน เพราะตับอ่อนต้องทำงานหนักขึ้นเมื่อเจอไขมันมากเกินไป

• พาออกกำลังกายเป็นประจำ การเคลื่อนไหวช่วยเผาผลาญพลังงานส่วนเกินและกระตุ้นระบบย่อยอาหารให้ทำงานดีขึ้น

• ตรวจสุขภาพและตรวจเลือดเป็นประจำ โดยเฉพาะสุนัขพันธุ์ที่มีความเสี่ยง เช่นชเนาเซอร์ (Schnauzer) และ ยอร์คเชียร์ เทอร์เรีย (Yorkshire Terrier) ควรพบสัตวแพทย์เพื่อตรวจระดับไขมันในเลือดปีละ 1–2 ครั้ง

• เสริมกรดไขมันดีอย่างน้ำมันปลา (Fish Oil) สำหรับน้องหมาที่มีไขมันในเลือดสูง คุณหมออาจแนะนำให้เสริมน้ำมันปลาในปริมาณที่เหมาะสม เพื่อช่วยควบคุมระดับไขมันและลดการอักเสบในร่างกาย

• อาหารคือหัวใจสำคัญของการป้องกัน เลือกอาหารที่มีสมดุลสารอาหารครบถ้วน ย่อยง่าย และไม่ทำให้ตับอ่อนทำงานหนักเกินไป เช่น อาหารสุนัขจาก Yora ที่มีแหล่งโปรตีนจากแมลง ซึ่งอุดมด้วยสารอาหารครบถ้วน ไขมันต่ำ และเหมาะกับสุนัขที่มีปัญหาระบบย่อยอาหารหรือกำลังฟื้นตัวจากโรค 

---

โรคตับอ่อนอักเสบในสุนัข อาจฟังดูน่ากังวลสำหรับเจ้าของหลาย ๆ คน แต่หากเราเข้าใจพื้นฐานของโรคนี้ไว้ คอยสังเกตอาการ และรู้เท่าทันสัญญาณผิดปกติ ก็จะสามารถรับมือได้ก่อนที่อาการจะรุนแรง ที่สำคัญคือเจ้าของสามารถช่วยป้องกันได้ ด้วยการใส่ใจเรื่องอาหารและดูแลสุขภาพของน้องหมาอย่างสม่ำเสมอในทุกวัน และหากใครกำลังมองหาอาหารสุนัขคุณภาพดี ที่อ่อนโยนต่อระบบย่อยอาหาร เราก็ขอฝาก Yora อาหารสุนัขเกรด Holistic นำเข้าจากประเทศอังกฤษ ที่ใช้โปรตีนแมลงธรรมชาติ ย่อยง่าย ให้โภชนาการสูง และเหมาะกับน้องหมาทุกช่วงวัยไว้ด้วยนะครับ