ทำไมน้องหมากินอึตัวเอง? พฤติกรรมนี้เกิดจากอะไร แก้ยังไงให้หายขาด

คงไม่มีเจ้าของคนไหนอยากเห็นภาพที่จู่ ๆ น้องหมาที่เรารักก็หันไปกินอึของตัวเองเสียอย่างนั้น หลายคนอาจตกใจ คิดว่าน้องป่วย หรือทำไปเพราะอะไรผิดปกติหรือเปล่า?

จริง ๆ แล้วพฤติกรรมนี้มีชื่อเรียกในทางการแพทย์ว่า โคโพรฟาเจีย (Coprophagia) และแม้จะดูน่ากังวล แต่เจ้าของสามารถเข้าใจและรับมือได้ ไม่จำเป็นต้องดุ หรือรู้สึกขยะแขยงเสมอไป

วันนี้ Yora Thailand  เราจะพาพ่อๆ แม่ๆ ไปรู้จักว่าโรคโคโพรฟาเจียคืออะไร พฤติกรรมนี้เกิดจากอะไรได้บ้าง และที่สำคัญ จะช่วยให้น้องหมาเลิกนิสัยการกินอึ อย่างไรได้บ้าง เพื่อใหเ้คุณพ่อคุณแม่กลับมาสบายใจและน้องหมามีสุขภาพที่ดีในระยะยาว

---

โรคโคโพรฟาเจีย (Coprophagia) คืออะไร?

Coprophagia เป็นคำทางที่ใช้เรียก พฤติกรรมการกินอุจจาระ ของสัตว์ โดยเฉพาะในสุนัข ซึ่งอาจเป็นการกินอึของตัวเอง หรือของสัตว์ตัวอื่นก็ได้

ถึงแม้จะฟังดูแปลก แต่นี่ไม่ใช่โรคทางจิตแบบในคน แต่เป็น พฤติกรรมที่มีต้นตอมาจากหลายสาเหตุ ทั้งทางร่างกายและพฤติกรรม โดยเฉพาะในลูกหมาหรือหมาวัยรุ่นที่ยังเรียนรู้การอยู่ร่วมกับสิ่งแวดล้อม

Coprophagia พบได้บ่อยใน:

• ลูกสุนัขที่อยู่ในวัยเรียนรู้

• สุนัขที่ถูกเลี้ยงในที่แคบ ไม่มีของเล่น ไม่มีคนสนใจ

• สุนัขที่ขาดสารอาหารหรือระบบย่อยทำงานผิดปกติ

• สุนัขที่ต้องการเรียกร้องความสนใจ

แม้พฤติกรรมนี้จะพบได้ทั่วไป แต่หากปล่อยไว้ อาจส่งผลต่อสุขภาพร่างกาย และพฤติกรรมอื่น ๆ ตามมาได้ จึงควรรีบหาสาเหตุและแนวทางในการแก้ไขตั้งแต่เนิ่น ๆ

ทำไมน้องหมาถึงกินอึตัวเอง?

พฤติกรรมที่ดูไม่น่ารักนี้ จริง ๆ แล้วมี เบื้องหลังที่หลากหลายสาเหตุครับ บางตัวทำเพราะความเคยชิน บางตัวทำเพราะร่างกายมีสัญญาณบางอย่างส่งออกมาโดยเจ้าของไม่รู้ตัว การที่หมากินอึตัวเอง ไม่ได้แปลว่าน้องเป็นหมาที่สกปรก หรือ ผิดปกติ เสมอไป แต่เป็นสิ่งที่เจ้าของควรเข้าใจและสังเกตพฤติกรรมของเค้าให้ดี

ลองมาดูกันครับว่าเบื้องหลังของพฤติกรรมนี้ มีอะไรซ่อนอยู่บ้าง

1. อุจจาระมีกลิ่นอาหาร หรือเนื้อหาที่ยังดูน่ากิน

บางครั้งพฤติกรรมหมากินอึตัวเอง อาจไม่ได้เกี่ยวกับสุขภาพโดยตรง แต่เป็นเพราะอุจจาระที่ขับถ่ายออกมายังมีกลิ่นของอาหารที่น้องชอบอยู่ โดยเฉพาะหากอาหารนั้น ย่อยยาก หรือมีไขมันสูง ซึ่งทำให้เกิดกลิ่นหอมหลงเหลือในของเสีย เมื่อสุนัขได้กลิ่นแบบนั้น ก็อาจเกิดความสับสนหรือเข้าใจว่าเป็นอาหารที่ยังกินได้ จึงหันไปกินซ้ำอย่างไม่รู้ตัว

2. ความเครียด ความเบื่อ และขาดการกระตุ้น

หมาเป็นสัตว์ที่ต้องการการกระตุ้นทางร่างกายและจิตใจ อย่างต่อเนื่อง หากน้องต้องอยู่ในพื้นที่แคบ ขาดของเล่น ไม่มีการพาไปเดินเล่น หรือไม่มีเจ้าของคอยสื่อสารด้วย น้องหมาอาจรู้สึกเหงา เบื่อ เครียด หรือวิตกกังวล โดยเฉพาะในบางสายพันธุ์ที่ฉลาดมาก จะยิ่งไวต่อความรู้สึก

พฤติกรรมแปลก ๆ เช่น ไล่งับหาง กัดสิ่งของ หรือกินอึตัวเอง มักเกิดขึ้นในช่วงเวลาที่น้องรู้สึกว่างเปล่า ไม่มีอะไรทำ พฤติกรรมเหล่านี้จึงกลายเป็นการระบายอารมณ์อย่างหนึ่ง

3. ต้องการเรียกร้องความสนใจจากเจ้าของ

ข้อนี้ เพื่อนๆ ต้องลองถามตัวเองว่า เคยแสดงปฏิกิริยารุนแรงเมื่อเห็นน้องหมากินอึไหม

เพราะเสียงร้องตกใจ คำดุด่า หรือการรีบเข้าไปห้าม อาจกลายเป็นรางวัลในมุมมองของน้องหมาได้ น้องอาจตีความไป“เจ้าของหันมาสนใจเราแล้ว!” บางตัวจึงเริ่มเรียนรู้ว่า ถ้าอยากได้ความสนใจ ก็ต้องกินอึ โดยเฉพาะน้องหมาที่ขาดปฏิสัมพันธ์กับเจ้าของในชีวิตประจำวัน พวกเค้าจะทำทุกวิถีทางเพื่อให้คุณหันมามอง แม้จะเป็นพฤติกรรมที่คนมองว่าไม่ดี

4. เลียนแบบพฤติกรรมจากแม่หมาในวัยเด็ก

ในช่วงที่ลูกสุนัขยังเล็ก แม่สุนัขจะ เลียทำความสะอาดร่างกายและรังของลูก รวมไปถึงการกินอุจจาระของลูกเพื่อไม่ให้ส่งกลิ่นที่อาจดึงดูดศัตรูตามธรรมชาติ ลูกหมาที่เติบโตมากับภาพแบบนี้ อาจเรียนรู้ว่าการกินอึเป็นพฤติกรรมปกติ และเริ่มทำเลียนแบบเมื่อเริ่มโตขึ้น โดยเฉพาะหากไม่ได้ถูกสอนหรือหยุดพฤติกรรมตั้งแต่เนิ่น ๆ

5. เคยถูกลงโทษเวลาขับถ่ายผิดที่ผิดทาง

อีกหนึ่งสาเหตุที่พบได้บ่อยในหมาที่ถูกฝึกแบบเข้มงวดมากเกินไป คือ การกลัวว่าตัวเองทำผิด เมื่อน้องหมาเคยโดนดุ หรือถูกลงโทษหนัก ๆ เพราะถ่ายไม่เป็นที่ ในครั้งต่อ ๆ ไป เค้าอาจเลือกกินอึตัวเองเพื่อซ่อนหลักฐาน

สำหรับเค้า นี่คือวิธีไม่ให้เจ้าของโกรธอีกครั้ง แต่สำหรับเรามันคือพฤติกรรมที่ยิ่งต้องเข้าใจให้ดีว่า อาจเกิดจากการฝึกที่ขาดความเข้าใจ มากกว่าความดื้อรั้น

น้องหมากินอึตัวเอง อันตรายไหม?

แม้ว่าในสายตาน้องหมา การกินอึอาจไม่ใช่เรื่องร้ายแรง แต่สำหรับคนเลี้ยงอย่างเราแล้ว การที่หมากินอึตัวเองไม่ใช่แค่พฤติกรรมแปลก ๆ เท่านั้น แต่ยังเสี่ยงต่อสุขภาพ ทั้งของน้องหมาเอง และสมาชิกในบ้านด้วยครับ

มาดูกันว่า อะไรคือความเสี่ยงที่อาจแฝงอยู่ในพฤติกรรมนี้บ้าง

1. เสี่ยงต่อพยาธิและเชื้อโรค

ในอุจจาระมีเชื้อโรคและพยาธิที่อาจถูกขับออกมาจากร่างกาย เช่น พยาธิตัวกลม หรือ พยาธิตัวตืด การที่น้องหมากินอึเข้าไป เท่ากับว่ากำลังกลืนพยาธิกลับเข้าไปในร่างกายอีกครั้ง นอกจากจะทำให้สุขภาพลำไส้เสียแล้ว ยังอาจทำให้น้องถ่ายเหลว มีพุงป่อง ผอมซูบ หรือมีปัญหาระบบย่อยเรื้อรังตามมาได้อีกด้วย 

2. กลิ่นปากแรง และเสี่ยงสุขภาพช่องปาก

อุจจาระของสุนัขไม่เพียงแต่มีแบคทีเรียเท่านั้น แต่ยังมีกลิ่นที่ไม่พึงประสงค์ เมื่อน้องหมากินเข้าไปแล้วไม่ทำความสะอาดช่องปากให้ดีพอ ก็จะเกิดการสะสมของเชื้อแบคทีเรียในปากตามมา ส่งผลให้มีกลิ่นปากแรง เหงือกอักเสบ หรือเกิดโรคในช่องปากได้ในระยะยาวได้ด้วย 

3. เสี่ยงต่อเจ้าของและคนในบ้าน

บางครั้งน้องหมากินอึแล้วเดินเข้ามาเลียหน้าเจ้าของ หรือเลียมือเด็กเล็กในบ้านโดยที่เรายังไม่รู้ สามารถก่อให้เกิดความเสี่ยงในการแพร่เชื้อโรคจากสัตว์สู่คน (Zoonosis) ได้ เช่น เชื้อแบคทีเรีย หรือไข่พยาธิที่อาจหลุดรอดจากการย่อย ยิ่งบ้านไหนที่มีเด็กเล็ก หรือผู้สูงอายุ ควรระวังเป็นพิเศษ

4. พฤติกรรมอาจฝังลึกจนเลิกยาก

ถ้าปล่อยให้พฤติกรรม หมากินอึตัวเอง ดำเนินไปเรื่อย ๆ โดยไม่แก้ไข อาจกลายเป็นพฤติกรรมติดตัว หรือเกิดเป็นนิสัยเรื้อรัง ได้ ซึ่งจะทำให้การแก้ไขยากขึ้นเรื่อย ๆ ในอนาคตนะครับ

หมากินอึตัวเอง แก้ยังไง? รวมวิธีปรับพฤติกรรมให้น้องเลิกได้จริง

เมื่อเรารู้แล้วว่าทำไมน้องหมาถึงมีพฤติกรรมนี้ สิ่งสำคัญต่อมาคือ การแก้ปัญหาอย่างถูกวิธีและเหมาะสมกับแต่ละตัว ซึ่งต้องอาศัยทั้งความเข้าใจ ความสม่ำเสมอ และความอดทนจากเจ้าของด้วย

การเปลี่ยนพฤติกรรมของน้องหมาไม่ได้เกิดขึ้นในวันเดียว ดังนั้นวิธีที่ดีที่สุดคือการค่อย ๆ ทดลอง ปรับทีละอย่าง และสังเกตว่าน้องตอบสนองแบบไหน

โดยเฉพาะถ้าน้องหมายังอายุไม่มาก หรือมีประวัติป่วยเกี่ยวกับระบบย่อยอาหาร แนะนำให้ปรึกษาสัตวแพทย์ก่อนเริ่มเปลี่ยนแปลงสิ่งใด เพื่อความปลอดภัยและเหมาะสมกับร่างกายของน้องครับ

1.  เก็บอุจจาระทันทีหลังน้องขับถ่าย

ข้อนี้ดูธรรมดาแต่ได้ผลจริง! เพราะถ้าไม่มีอึในสนาม น้องก็ไม่มีอะไรให้กิน ทุกครั้งหลังจากน้องขับถ่ายเสร็จ อย่าปล่อยไว้นาน ให้รีบเก็บโดยใช้ถุงหรือที่ตักให้สะอาดเป็นกิจวัตร เพื่อลดแรงจูงใจตั้งแต่ต้นทาง

2. พาน้องทำกิจกรรม ลดความเบื่อ

หมาหลายตัวหันมากินอึเพราะไม่มีอะไรทำ หรือรู้สึกเบื่อจนหาทางระบายออก พาเดินเล่นบ้าง เล่นเกมฝึกสมอง หรือให้ของเล่นที่ต้องออกแรงคิด จะช่วยให้น้องได้สนุกกับสิ่งอื่นแทน

3. ฝึกคำสั่ง “ไม่!” และชมเมื่อทำถูก

ทุกครั้งที่เห็นว่าน้องจะงับอึ ให้ใช้คำว่า “ไม่” ด้วยน้ำเสียงหนักแน่น จากนั้นเบนความสนใจด้วยของเล่นที่น้องชอบ และอย่าลืมชมหรือให้รางวัลทุกครั้งเมื่อน้องหยุดได้ การเสริมแรงทางบวกจะช่วยให้น้องจดจำพฤติกรรมดี ๆ ได้ยาวนานกว่าการดุ

อ่านต่อ: 10 เทคนิคการฝึกหมาขั้นพื้นฐาน ที่เจ้ามือใหม่ของสอนได้ง่าย ๆ

4. ปรับรสชาติอาหารของน้องหมา 

บางบ้านลองใช้วิธี ติมส่วนผสมธรรมชาติเพื่อเปลี่ยนรสชาติอึน้องหมา ซึ่งแม้จะยังไม่มีงานวิจัยรองรับเต็มที่ แต่ก็มีเจ้าของจำนวนไม่น้อยที่พบว่าได้ผลจริง

• โรยสับปะรดสดบนอาหาร: หั่นชิ้นเล็ก ๆ ผสมลงในอาหารประจำวัน รสเปรี้ยวอมขมของสับปะรดอาจเปลี่ยนรสของอึให้ไม่น่าดึงดูดอีกต่อไป

• แตงกวาฝรั่ง (Zucchini) ผสมกับอาหาาร: อีกหนึ่งตัวเลือกที่หลายบ้านลองใช้ โดยผสมแตงกวาดิบเล็ก ๆ ลงในมื้ออาหาร ซึ่งอาจช่วยทำให้อึมีกลิ่นและรสที่น้องหมาไม่อยากกลับไปแตะ

ทั้งนี้ควรเริ่มด้วยปริมาณน้อยและสังเกตการตอบสนองของน้องหมาก่อน ถ้าหากน้องมีปัญหาระบบย่อยอาหาร หรือเคยมีประวัติแพ้อาหารบางชนิด ควรปรึกษาคุณหมอก่อนด้วยนะครับ 

5. อย่าเผลอเสริมแรงทางลบ โดยไม่รู้ตัว

บางครั้งเจ้าของตกใจเมื่อเห็นน้องกินอึ แล้วแสดงปฏิกิริยารุนแรงแบบไม่รู้ตัว เช่น ตะโกน รีบเข้าไปห้าม หรือแสดงสีหน้าเครียด นั่นอาจทำให้น้องเข้าใจว่า “พอเรากินอึ เจ้าของก็หันมาสนใจทันทีเลยแฮะ” และทำซ้ำเพื่อเรียกร้องความสนใจ

ลองเปลี่ยนเป็นท่าที่ที่ปกติ แล้วเบนความสนใจไปอย่างอื่น พร้อมให้รางวัลเมื่อเค้าเลือกทำพฤติกรรมที่ดีแทน จะช่วยปรับความเข้าใจของน้องได้มากกว่า

6. ปรับอาหารให้ย่อยง่ายขึ้น เพื่อดูแลจากภายใน

อีกหนึ่งสาเหตุที่หมาบางตัวกินอึ ก็คือระบบย่อยอาหารที่ยังไม่สมบูรณ์ อาหารบางยี่ห้ออาจมีสารอาหารที่ย่อยยาก ทำให้เศษอาหารหลงเหลือในอุจจาระ และกลายเป็นแรงจูงใจให้หมากลับไปกินซ้ำ

การเลือกอาหารที่ย่อยง่าย มีเอนไซม์และโปรไบโอติกส์ที่ดีต่อระบบลำไส้ จะช่วยให้ร่างกายของน้องทำงานได้เต็มประสิทธิภาพ พร้อมทั้งลดกลิ่นของอึ และทำให้น้องไม่อยากกลับไปแตะ ได้เองโดยธรรมชาติ

7. ถ้ายังไม่หาย ลองปรึกษาสัตวแพทย์

ถ้าพ่อ ๆ แม่ ๆ ลองมาหลายวิธีแล้วแต่น้องยังคงกินอึอยู่เรื่อย ๆ การพาน้องไปตรวจสุขภาพโดยละเอียด อาจเป็นทางออกที่ดีที่สุดในตอนนี้ครับ

เพราะในบางกรณี พฤติกรรมนี้อาจเกิดจากปัญหาในระบบย่อยอาหาร การดูดซึมสารอาหารผิดปกติ หรือแม้กระทั่งภาวะเครียดเรื้อรังที่เราเองก็อาจมองไม่ออกจากภายนอก 

การได้รับการตรวจจากสัตวแพทย์จะช่วยให้เรามองเห็นภาพรวมของสุขภาพน้องได้ครบถ้วนมากขึ้น และสามารถวางแผนดูแล หรือปรับพฤติกรรมได้อย่างเหมาะสมกับตัวน้องหมาโดยเฉพาะครับ

Fun Fact: หมาบางพันธุ์มีแนวโน้ม “กินอึ” มากกว่าสายพันธุ์อื่น!

บีเกิ้ล (Beagle)

น้องหมาสายพันธุ์บีเกิ้ล ขึ้นชื่อเรื่องความขี้สงสัยสุด ๆ แถมยังมีจมูกดีเป็นเลิศ เดินตามกลิ่นไปเรื่อย ๆ ได้ทั้งวันแบบไม่รู้เหนื่อย เจออะไรแปลก ๆ ก็อยากลองงับดูสักหน่อย รวมถึงอึด้วย! บางครั้งก็เกิดจากความเบื่อ บางครั้งก็แค่ทำเพราะอยากรู้อยากลองล้วน ๆ

ลาบราดอร์ รีทรีฟเวอร์ (Labrador Retriever)

เจ้าหมาลาบราดอร์ ก็ไม่น้อยหน้า เพราะสายพันธุ์ที่มักจะเผลอกินทุกอย่างที่ไม่ใช่อาหาร! ทั้งของเล่น ถุงเท้า กระดาษทิชชู่ ไปจนถึง อึ! ด้วยความที่ลาบราดอร์เป็นหมาขี้เล่น รักการสำรวจสุด ๆ เลยชอบคาบนู่นงับนี่ไม่เลือก จนบางครั้งก็เผลอไปกินในสิ่งที่ไม่ควรโดยไม่รู้ตัว

เชตแลนด์ชีพด็อก (Shetland Sheepdog)

มีงานวิจัยหนึ่งในปี 2018 ที่พูดถึงพฤติกรรมการกินอึของสุนัข แล้วพบว่า เชตแลนด์ชีพด็อกเป็นหนึ่งในสายพันธุ์ที่มีแนวโน้มจะกินอึบ่อยกว่าสายพันธุ์อื่น ๆ เสียอีก ใครมีน้องสายพันธุ์นี้อยู่บ้าน อาจต้องเฝ้าดูพฤติกรรมใกล้ชิดหน่อยนะครับ

---

แม้พฤติกรรมหมากินอึตัวเอง จะดูไม่น่ารักนักในสายตาเรา แต่จริง ๆ แล้วมันคือสัญญาณบางอย่างที่น้องหมากำลังสื่อสารออกมา อาจเป็นความเบื่อ ความเครียด หรือปัญหาสุขภาพที่ซ่อนอยู่

วิธีรับมือจึงไม่ใช่แค่การห้ามหรือดุ แต่คือการ เข้าใจ สังเกต และปรับพฤติกรรมอย่างอ่อนโยน พร้อมดูแลจากภายใน ไม่ว่าจะเป็นการปรับสิ่งแวดล้อม เพิ่มกิจกรรมแก้เบื่อ หรือเลือกอาหารที่เหมาะสมกับระบบย่อยของน้องหมา

หากพ่อ ๆ แม่ ๆ กำลังมองหาอาหารที่ช่วยเสริมสุขภาพลำไส้ ย่อยง่าย และให้สารอาหารครบถ้วนในทุกมื้อ ยังไงเราก็ขอฝาก Yora อาหารสุนัขเกรด Holistic จากอังกฤษ ที่ใช้โปรตีนจากแมลง เป็นแหล่งโปรตีนหลัก ดีต่อลำไส้ อ่อนโยนต่อการย่อย เหมาะกับสุนัขทุกสายพันธุ์ ไว้ด้วยนะครับ 

เพราะทุกวันของน้องหมา ควรเต็มไปด้วยสุขภาพดี พฤติกรรมดี และสิ่งที่ดีที่สุดจากคนที่เค้ารักที่สุดนะครับ!